Kiedy zaczniesz rozpoznawać rośliny lecznicze  zobaczysz otoczenie z całkiem innej perspektywy. Zaczniesz dostrzegać coraz więcej ziół, wśród tego co do tej pory było dla ciebie zwykłym chwastem. Ja sama czytając np. o nawłoci czy wiązówce błotnej zastanawiałam się czy są gdzieś w mojej okolicy. Kilka dni później zauważylam  kwiaty nawłoci rosnące za domem, a cała kępka wiązówek ma swoje stanowisko niedaleko miejsca w którym codziennie parkuję samochód. Te rośliny były tam cały czas, tylko ja nie  zwracałam na nie uwagi. Często przypadkowo znajduję coraz więcej roślin o działaniu leczniczym. Czasami wydaje się, o czym czasem wspominają zielarze,  jakby to zioła znajdowały nas, a nie na odwrót. Wg Paracelsusa – "wszystkie łąki i pastwiska, wszystkie góry i pagórki są aptekami", w dodatku darmowymi. Chcesz pozystać dobrej jakości bezpłatny surowiec – poznaj lokalne "chwasty". Pamiętaj jednak o kilku ważnych zasadach:

• Zbieraj tylko to co znasz. To tak samo jak przy zbieraniu grzybów. Są grzyby które rozpoznajemy od razu i wiemy, że są jadalne lub trujące, ale są też takie, których nie jesteśmy pewni i jeżeli nie chcemy ryzykować zatrucia zostawiamy je w lesie. Podobnie z roślinami leczniczymi. Opisano szereg zatruć wywołanych omyłkowym zbiorem roślin trujących. Dr Henryk Różański przykładowo odradza samodzielne zbieranie ziół należących do rodziny baldaszkowatych -Umbelliferae (Apiaceae), ponieważ do tej rodziny należą zarówno rośliny lecznicze jak i trujące, a wszystkie są do siebie podobne. Jedną z takich bardzo trujących roślin jest Szczwół plamisty  (Conium maculatum L.), którego wyciąg był jednym ze składników trucizny o nazwie cykuta wykorzystywanej przy egzekucjach w starożytności i średniowieczu. 
• Zwracaj uwagę nie tylko na to co zbierasz ale i gdzie zbierasz. Rośliny rosnące przy ulicach, wysypiskach śmieci, fabrykach, polach uprawnych gdzie rolnicy stosują środki ochrony roślin, nie nadają się do użytku leczniczego.
• Dekady nadużyć w zakresie zbieractwa doprowadzily do zagrożenia wielu gatunków roślin. Dlatego pod żadnym pozorem nie zbieraj gatunków zagrożonych i chronionych. Informacje które rośliny należą do tej grupy znajdują są między innymi w atlasach roślin, Wikipedii.
• Pozyskuj zioła z jednoczesnym poszanowaniem zasad ochrony przyrody. Zbieraj uważnie, aby zapewnić późniejszy wzrost i zdrowie roślinom, którym przeszkadzasz. Nigdy nie ogałacaj stanowiska z wszystkich roślin. Postaraj się zbierać tylko trzecią część tego co jest dostępne. Nigdy nie wyrywaj rośliny z korzeniami jeżeli chcesz pozyskać tylko ziele, kwiaty czy owoce. Zbieraj tak, aby mieć pewność, że zioła na tym stanowisku przetrwają i nadal będą rosły.
• Zbiór ziół przeprowadzaj w dni suche, to znaczy kiedy powietrze nie jest wilgotne i gdy nie pada deszcz.
• Wybierz najlepszą porę dnia, czyli między 10:00 a 17:00. Rośliny bogate w olejki eteryczne mają ich największe stężenie w swoich komórkach między 10:00 a 15:00.
• Ważna przy zbiorach jest również pora roku, kiedy w danej roślinie znajduje się najwięcej leczniczych związków czynnych. Terminy zbioru znajdziesz w opisach poszczególnych ziół.
• Zioła rosnące w miejscach słonecznych i suchych (południowe stoki, suche odsłonięte łąki) są silniejsze w działaniu (mają wyższą wartość leczniczą) niż zioła rosnące w ciemnych i wilgotnych stanowiskach.
• Nigdy nie zbieraj roślin zanieczyszczonych, opanowanych przez szkodniki, pożółkłych, czy innych, które nie wyglądają zdrowo.

 

Źródła

1. H. Różański (1993), Zielarstwo i metody fitoterapii. O ziołach i preparatach ziołowych, dzieje fitoterapii http://www.rozanski.ch/fitoterapia1.htm
2. J.J. Pursel (2016), Lecznicze rośliny dziko rosnące, Wydawnictwo Vital, Białystok

 

 

Czy ty też pozyskujesz rośliny lecznicze z naturalnych stanowisk? Jakich ziół jest najwięcej w twojej okolicy?